sīegid|pierāst adv sellegipärast, sellegipoolest, siiski ▫ taču tomēr = sīegid

sīe|jūs adv seejuures ▫ turklāt

sīek *125 s külimit (10,9 l) ▫ sieks (10,9 l) ● Ikš vakā u’m kūž sīekõ. Üks vakk on kuus külimittu. ▫ Viens pūrs ir seši sieki. Sīekõks ka āigiz ri’ggõzt. Külimituga mõõdeti ka rukist. ▫ Ar sieku arī mērīja rudzus. Ma si’z mǭ’zõ kīliz set ja set sīekõ; ikš sīek u’m kim, pigā ikštuoistõn lītõrt. Ma siis külvasin maha niipalju ja niipalju külimitte; üks külimit on kümme, peaaegu üksteist liitrit. ▫ Es tad iesēju tik un tik sieku; viens sieks ir desmit, gandrīz vienpadsmit litru. Ma pa’ņ apātõksõ kakš sīekõ jo’uḑi. Ma panin taignasse kaks külimittu jahu ▫ Es ieliku mīklā divus siekus miltu.

sīekõld *235 s pl sülg ▫ siekalas ● Ä’b ūo sīekiļi. KK77 a Ei ole sülge. ▫ Nav siekalu. > siļg

sīe|kõrd adv seekord, sedakorda ▫ šoreiz, toreiz ● Sīekõrd tēḑi vīž jelājvagōnõdõks, bet paldīž tēg sǭtõ jālgiņ a’jtõd Sibīrijz. PK88.3 Seekord teid viidi loomavagunitega, aga nüüd te saate jala aetud Siberisse. ▫ Toreiz jūs aizveda ar lopu vagoniem, bet tagad jūs tiekat kājām dzīti uz Sibīriju.

sīeks adv seega ▫ tātad ● Sīeks si’z idā līvõ kilīs vȯ’ļtõ vīž skūolõ. K87 Seega siis oli idaliivi külades viis kooli. ▫ Tātad austrumlībiešu ciemos bija piecas skolas.

sīekslõ 2 ¤58 vi samastuda ▫ pielīdzināties

sīekstõ 1 ¤53 vt samastada ▫ pielīdzināt

sīel|āigal adv sellal ▫ tolaik

sīela|pūolõ adv siinpool ▫ šaipus ♦ vīž vierstõ sīelapūolõ Kuolkõ KK34I1 viis versta siinpool Kūolkat ▫ piecas verstis šaipus Kolkai

sieldi *199 adj (a) valge, helge ▫ gaišs ♦ sieldi pǟva valge päev ▫ gaiša diena; sieldi tu’lbi helge tulevik ▫ gaiša nākotne (b) selge, hele ▫ skaidrs ♦ sieldi ēļ selge hääl ▫ skaidra balss; sieldi tǭvaz selge taevas ▫ skaidras debesis

sieldõ 1 *118 adj (a) selge, klaar ▫ skaidrs, dzidrs ♦ sieldõks īedõ selgineda ▫ noskaidroties; sieldõ ve’ž selge vesi ▫ dzidrs ūdens; sieldõ nemē pǟva selge nagu päev ▫ skaidrs kā diena; ne’i sieldõ kui ve’ž nii selge kui vesi ▫ tik dzidrs kā ūdens; nemē valkt sieldõst touvõst nagu välk selgest taevast ▫ kā zibens no skaidrām debesīm ● Rǭžkīški īeb jo sieldõks, pīlava’istõ spī’ḑõb. KK77 a Vähehaaval selgineb, pilvevahest särab. ▫ Pamazām skaidrojas, mākoņu starpā spīd. (b) selge, mõistetav ▫ skaidrs, saprotams ♦ sieldõks oppõ selgeks õppida ▫ izmācīties; sieldõks sǭdõ selgeks saada ▫ noskaidrot; sieldõks tī’edõ selgeks teha ▫ izskaidrot ● Ne’i sieldõ kui vīž suormõ. KK77 a Nii selge kui viis sõrme. ▫ Tik skaidrs kā pieci pirksti. (c) selge, arukas ▫ prātīgs, gaišs ♦ sieldõ mēļ selge mõistus ▫ gaišs prāts; sieldõ pǟ selge pea ▫ gaiša galva; sieldõd sīlmad selge pilk ▫ skaidrs skats (d) selge, kaine ▫ nedzēris, skaidrs ● Tu’l sieldõ pǟkõks! KK77b Tule kaine peaga! ▫ Nāc skaidrā prātā! (e) korras ▫ vaļā, kārtībā ● Lānga u’m jarā mǟ’dõn, äbvõi sǭdõ sieldõks.KK78b4 Niit on sassi läinud, ei saa korda. ▫ Diegs ir sapiņķerējies, nevar dabūt vaļā.

sieldõ 2 adv selgelt ▫ skaidri ● Vel kū’oḑõn sieldõ ä’b tīedam. 152.1/8 Veel päris selgelt me ei tea. ▫ Vēl pavisam skaidri nezinām.

sieldõm *159 s (a) selgus ▫ skaidrība ● Ni ma sai ikškõrd sieldõmt. Nüüd ma sain kord selgust. ▫ Nu es reiz dabūju skaidrību. (b) valgus ▫ gaisma ♦ sieldõmt kartõ valgust karta ▫ baidīties gaismas Mt4.16

sīemgõ|kuodā *39 s sigimik ▫ sēklotne (bot.)

sīemgõ|pǟ *14 s viljapea ▫ vārpa

sīemgõz *180 s seeme ▫ sēkla ♦ umār sīemgõz õuna seeme ▫ ābola sēkla

sīemi *199 s söömine ▫ ēšana